गजल -३९- जाली गजल

मिठा कुरा मात्रै‍‍‍ लेख्छु लेख्दिन भो गाली गजल

बालुवा झैँ शेर हुन्छन हात थाप्दा जाली गजल।

राप बोकि खुल्छ पर्दा, सुर्यमुखि आङ तान्छ

गालिब पात सरी फाल्छन शाह लेख्छ ताली गजल।

लेख्छु सुने मिठो खबर भेडिगोठ सप्रिएको

आउला संविधान अनि लेख्छु धारा हाली गजल।

रित्ता पाना भरी भरी पसिनाका टाटा मात्रै

डोबे कलम फुल्छ मसी कठै अपुताली गजल।

म्याद थपे छेपाराले कालो बादल सम्म लाई ,

ऐले मकता भेटे लेख्छु मिठो अर्को पाली गजल।

(शाह : गालिबको जीवन कहानी बाट उत्प्रेरित शेरमा उर्दुको शाहजाद (रईस खान्दानी, टोलको धन-प्रतिष्ठा भएको व्यक्ती) छोटकरीमा शाह जो गजलकारहरू भेला गरेर गजल सुन्ने सुनाउने गर्दथ्यो  - त्यस्तै मञ्चमा एकपटक निम्त्याईँदा गालिबले यो शेर भनेका थिए :

बना है शाहका मुसाहिब, फिरे है ईतराता,

वगरना शेहेर मै गालिब कि आबरू क्या है । 

हिमपहिरोको योद्दा #Pokhara

आज बिहान उठ्दा बित्तिकै सुरु भएको हिमपहिरो को खबर देखेको बेला र अहिले सुत्ने बेलामा, म उसै अवस्थामा छु तर दिनका सामान्य गतिविधि र पारिवारिक समय बाहेक मानसिक र केहि अनुमानका दृष्यात्मक झझल्कोहरूमा अनेकौँ यात्रा गरियो ।

बिहानै उठेर BBC, CNN को वेबसाईट भन्दा पनि पहिला ट्विटर हेर्ने बानी परेको छ। अनि आजको बिहानी त्यहि खलबल बाट सुरु भयो। सुरुका २ घन्टा जस्तो ईन्टरनेट र टिभिमा कतै कुनै दृष्य थिएनन् - मात्र अपडेट थियो त पोखराबाटै ट्विट गर्ने साथीहरूका शब्द र नेपाल टेलिभिजन (Live Online)मा देखिने हेडलाईन को स्क्रोल। सबैका आ-आफ्नै कुरा थिए, कतिले पुरै पोखरा डुबानमा भने, कतिले सामान्य क्षति भएको भने, कतिले स्कुले बालबालिका सहितको बस समेत परेको भने, कसैले के भने, कसैले के भने । यि सबै शब्दहरू देख्दा दिमागले अनेकौँ खालका अनुमान गर्दै थियो तर आँखैले नदेखेसम्म केहि विश्वास गर्न मन लागेन। ११ बजेको समाचारमा नेपाल टेलिभिजनले बल्ल करिब २ मिनेटको भिडियो सहित भृजङ्ग खोलामा कम्तिमा २० घर बगाएको, ३ शव फेला परेको भन्दै समाचार पढ्यो । त्यस clip मा मानिसहरू खोलाबाट केहि उचाईमा बसेर खोलो हेर्दै थिए, कोहि तस्विर लिँदै थिए, खोलाको किनारमै कोहि मानिस काठ दाउरा छोप्दै थिए, कोहि खोलाबाट त्यो लेदो समेत उभाउँदै थिए। त्यो देखेर दिमागले भने केहिबेरको लागी फुर्सद पायो, अनुमान र अड्कलको भुमरीबाट उम्किएर ।(Video On Youtube) त्यसपछि थप तस्विर, भिडियो र समाचार आए । बेपत्ताहरूको सङ्ख्या बढ्दै थियो, उद्दारक्रम जारी थियो। त्यस्तै एक भिडियोमा एक जनाले आफन्तलाई फोन गरेर "१ घन्टामा तपाईँको गाउँसम्म  आईपुग्छ वरपर सबै तिर खबर गरेर गाउँ छोड्नुहोला" भन्ने समेत सुनियो - अहो त्यो मनोदशा ! (Video on Youtube) 

यसै भिडमा केहि त्यस्ता विभत्स तस्विरहरू पनि सार्वजनिक भए। त्यस्ता फोटोहरू त नराखेको भए पनि हुने भन्ने लाग्दै थियो । सायद नागरिक पत्रकारिताको स्वविवेक र मूल्याङ्कन क्षमताले त्यहाँनेर मार खान्छ। घटनाका सबै तस्विरहरू सार्वजनिक गर्न लायकका हुँदैनन्। अझ ताज्जुब त तब लाग्यो मानिसहरू "यस्ता खालका तस्विर नराखौँ है" भन्दै उनै तस्विर बाँड्दै थिए। तर साँझपख एउटा यस्तो तस्विर सार्वजनिक भयो, जसलाई यहाँ नबाँडि मनले मानेन । माथिको भूमिका सोहि तस्विरका लागी । 

तस्विरमा देखिने वृद्द करिबन् ७४ वर्षका सार्दिखोला कसेर निवासी सन्तबहादुर तामाङ भनेर चिनाईएको छ । सबैरै १५ वटा बाख्राको बथान सेति खोलाको किनारमा चराउँदै गर्दा हिमालको लेदो हुत्तिएर उनितर्फ आइरहेको थियो । तर उनि हिम्मतका साथ एउटा खिर्रोको रुखको हाँगो समातेर त्यो अजिङ्गरझैँ सल्बलाउँदै गरेको लेदोको ढाडमा चढे । हाल सम्ममा ़१३ प्राण पखेरु हरेर र अनेकौँ वस्ति उजाडेर त्यो लेदो लुप्त भयो, मृतात्माले चिर शान्ति पाउन र  त्रासिद तथा पिडित लाई सन्तबहादुरको झैँ निर्भयता तथा अनुकुलता प्राप्त होस् । 

( शनिबार वैशाख २३, २०६९)

अचारसंहिता (व्यङ्ग्य)

गत साता काठमाण्डौमा 'विश्व अचार दिवस' को अवसर छोपेर नेपाली अचार उत्पादकहरूले पनि एक कार्यक्रमको आयोजना गरी भव्यताका साथ सो दिवस मनाए। विश्वभरी छरिएर रहेका अचारका पारखिहरूले वर्षभरी आ-आफ्नै ढंगले स्वेच्छिक रुपमा अचार उत्पादन गर्ने गरेको भएतापनि यसरी वार्षिक रूपमा भेला भएर राष्ट्रिय रूपमा समेत आफ्नो दिवस मनाउन पाउनुले अचारको व्यापकता अझ प्रचलित बन्ने आयोजकले बताए। 

मानिसलाई आहारको बानी बसेदेखी दैनिक, साप्ताहिक, पाक्षीक, मासिक, द्वैमासिक, त्रैमासीक खुराकको रुपमा मुलधार तरकारी उत्पादकहरूले आफ्नो विज्ञताको  दुरुपयोग गर्दै बेस्वादे, बेमौसमी तरकारी लाद्ने गरेको अवस्थामा सर्वसाधारणले पनि आजकल अचारको स्वाद पत्ता लगाएर यसतर्फ आकर्षित भएको एक सहभागीको अनुमान थियो। "यि मुलधारे तरकारी उत्पादकले पैसा पाए भने जस्ता सुकै बारीका जस्तासुकै झारपातलाई पनि मसला बनाएर घिचाउँछन्", छेवैमा बसेर कुरा सुन्दै गरेका अलि अग्रगामी जस्ता देखिने अचार उत्पादकले रिस पोखे । 

गजल -३८- संविधानमा लगानी

सागमा बेसार बालुवामा पानी,
त्यस्तै भो साथी संविधानमा लगानी ।

खेताला जोडिए, चार दिशा घेरेर,
जरा काट्ने कोहि, कोहि धुरी चढ्न जानी। (*)

ब्याडे धानमै गर्दैछन, खेताला रजाईँ,
मुसुमुसु हाँस्दै बसेको छ ज्ञानी ।

उसैको आरिसले गर्जदैँछन् कोहि,
छिमेकीले पनि थोरै गरेको छ लगानी।

सिला बटुल्दै डुल्दैछन् खेताला कोहि,
अर्को छिमेकी चुपचाप कुर्दैछ खानी।

भान्सेलाई चोक्टा खेतालालाई पानी,
भोका नाङ्गालाई तातो खरानी।
त्यस्तै भो साथी संविधानमा लगानी ।

जानी  = जानु (क्रि.) को बोलिचाली रूप

रङ्ग (कविता)

Holi, होलि

म रङ्गमा कञ्जुस्याईँ गर्ने मान्छे हैन,

रङ्ग रहर हो,

बस् एकनास रहोस्,
यो एक चिम्टी रङ्ग -

यसको सुगन्ध,
मेरा हातको कोमलता -

र तिम्रो गालाको पुष्टता,

अनि हाम्रो एकर्काको रङ्गमा रङ्गिने रहर - 

अमर रहोस्,
युग युगान्तर सम्म,
अनि प्रत्येक झुल्के घाम सँगै खेलौँला,
होलि तिम्रो सिउँदोसँग ।